جاري شدن فواره ي گاز داغ از يك ستاره

تلسكوپ فضايي (ناسا/ايسا)ي هابل به تازگي عكسي از herbig-haro110 گرفته است. يك فواره از گاز داغ از يك ستاره ي تازه متولد شده در حال خارج شدن است. HH110 نسبت به ساير اشيا herbig-haro بسيار متفاوت بنظر ميرسد: بطرزي استثنايي اين يك ستاره ي تكي است، درحالي كه موارد ديگر معمولا جفت هستند و بصورت دوتايي ظاهر ميشوند. منجمان تصور ميكنند ممكن است اين دنباله ي شيئي بنام HH270 باشد، كه ازيك ابر گازي جدا شده و تغيير مسير داده است.

با وجود اينكه اشياء (HH) در شكلهاي مختلفي ظاهر ميشوند، اما شاكله ي اصلي آنها يكسان است. جتهاي دوقلوي گاز داغ كه از يك ستاره ي درحال تشيكل خارج ميشود، در فضاي ميان ستاره اي جريان مي يابد. اين جريان ها توسط گازي كه به درون ستاره ي جوان فرو ميريزد تغذيه ميشوند. اين ستاره ها توسط ديسكي از گردوغبار و گاز احاطه شده است. اگر ديسك را تانكر سوخت درنظر بگيريم، ستاره، موتور گرانشي است و جت ها نقش اگزوز را بازي ميكنند.

در عكسي كه هابل از HH110 گرفته است، يك چنين جريان متلاطمي از گاز بطور واضح در نقشه قابل رويت است.

ساختار نايكنواختي كه در HH110 و ساير Herbig-haroها ديده ميشود، به دليل آنست كه جت ها از يك خلا خالص دميده نميشوند. زمانيكه جتهاي Herbig-haro ي پرسرعت و پرانرژي با گازي سردتر برخورد ميكنند، نوك تيزي درست ميكنند كه خيلي شبيه به موج هاي كماني ايست كه در مقابل قايق تشكيل ميشوند. اين توده ي كماني كه مديون دماهاي بسيار بالاست، يك شكل مشخص از اشياء Herbig-haro  است.

ساختار HH110 وديگر اشياء شبيه به آن، مانند يك فاكتور خريد عمل ميكند و عمل ستاره را كه مبدا جت بوده است، ضبط ميكند. انفجارهاي نامنظم ستاره زماني اتفاق مي افتند كه جرم بيشتري برمبد، و اينها بصورت گره ها و لكه هاي پرنورتري در اشياء Herbig-haro ضبط ميشوند، كه براي سالها دنبال جت حركت ميكنند. باوجود اينكه جت ها بسيار پرسرعت هستند، اما بسيار بزرگ هم هستند: ستون گازي كه در اين شكل مشخص است حدود نيم سال نوري طول دارد. اين بدان معناست كه از نقطه ي ديد ما اين حركت بسيار كند ديده ميشود حتي اگر طي چندسال اندازه گيري شود.

 منجمان ميتوانند با اندازه گيري مكان و سرعت لكه ها در اشياء Herbig-haro زمان را به عقب برگردانند،آنها حركت گره ها را روبه عقب به تصوير ميكشند،زمانيكه درابتدا در فضا پخش شده بودند. اين به نوبه ي خود اطلاعاتي را مستقيما راجع به محيط اطراف ستاره ي درحال تشكيل به دانشمندان ميدهد. منبع